เศรษฐกิจอิสลามของประเทศไทย : โอกาสสำหรับธุรกิจการจัดหาและตลาดผู้บริโภค

เศรษฐกิจอิสลามของประเทศไทย : โอกาสสำหรับธุรกิจการจัดหาและตลาดผู้บริโภค

แม้ว่าชาวมุสลิมจะมีสัดส่วนเพียง 8-12% ของเศรษฐกิจไทย แต่ประเทศก็ยังเป็นผู้ส่งออกอาหารฮาลาลรายใหญ่ที่สุดรายหนึ่งของโลกซึ่งคิดเป็น 20% ของการส่งออกอาหารทั้งหมด นอกจากนี้ยังมีการไหลเข้าของนักท่องเที่ยวมุสลิมซึ่งได้รับความสนใจจากภาคการท่องเที่ยวที่เป็นมิตรกับชาวมุสลิมของประเทศไทยมากขึ้นเรื่อย ๆ

ชาวมุสลิมเป็นชนกลุ่มน้อยในประเทศไทยที่นับถือศาสนาพุทธเป็นหลัก โดยคิดเป็นสัดส่วนประมาณ 8-12% ของประชากรทั้งหมด 70 ล้านคน และเป็นประชากรส่วนใหญ่ในจังหวัดทางใต้สุดของประเทศ เช่น สตูล ยะลา ปัตตานี และนราธิวาส รวมถึงยังมีชาวมุสลิมจำนวนมากในกรุงเทพมหานครและปริมณฑลอีกด้วย

ชาวมุสลิมมีบทบาทสำคัญในประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม และการเมืองในประเทศไทยมานานหลายศตวรรษ

ประชากรมุสลิมในไทยมีความหลากหลายทางชาติพันธุ์และภาษา โดยกลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ มีทั้งที่อพยพมาจากจีน อินโดนีเซีย ปากีสถาน กัมพูชา และบังคลาเทศ สองในสามของชาวมุสลิมในประเทศไทยเป็นชาวไทยมาเลย์ที่มีภาษาและวัฒนธรรมร่วมกับชาวมุสลิมมาเลเซีย 

แม้ว่าประเทศไทยจะมีฐานผู้บริโภคชาวมุสลิมเพียงเล็กน้อยแต่ประเทศก็มีศักยภาพอย่างมากในการผลิตอาหารและเครื่องดื่มฮาลาล โดยเฉพาะอย่างยิ่งประเทศไทยเป็นหนึ่งในผู้ส่งออกที่ใหญ่ที่สุดของโลก อีกทั้งยังมีศักยภาพสำหรับการท่องเที่ยวฮาลาลอีกด้วย

 

ความสำคัญของการรับรองฮาลาล

เช่นเดียวกับชาวมุสลิมส่วนใหญ่ทั่วโลก ชาวไทยมุสลิมส่วนใหญ่ยึดมั่นในแนวคิดเรื่องฮาลาล ดังนั้น ผลิตภัณฑ์ที่จำหน่ายให้กับชาวไทยมุสลิมจึงควรได้รับการรับรองฮาลาล

คณะกรรมการกลางอิสลามแห่งประเทศไทย (CICOT) เป็นหน่วยงานที่รัฐบาลแต่งตั้งให้ทำหน้าที่รับรองและกำกับดูแลผลิตภัณฑ์ฮาลาลในประเทศไทย นอกเหนือจากการเป็นหน่วยงานหลักที่ดูแลกิจการอิสลามในประเทศ เช่น การแต่งงานและวรรณกรรม

 

วิธีการขอรับใบรับรองฮาลาลในประเทศไทย

ยื่นเอกสาร – ธุรกิจที่ต้องการรับการรับรองฮาลาลจะต้องส่งคำขอไปยัง CICOT ซึ่งจะมีการแต่งตั้งเจ้าหน้าที่ฝ่ายกิจการฮาลาลเพื่อตรวจสอบความถูกต้องของเอกสารและแจ้งให้ธุรกิจทราบหากเอกสารครบถ้วน โดยหากไม่ผ่านการตรวจคัดกรองเอกสารจะต้องทำการแก้ไขและส่งเอกสารอีกครั้ง

การอบรม – ธุรกิจที่ไม่เคยมีใบรับรองฮาลาลมาก่อนจะต้องได้รับการฝึกอบรมกับสถาบันมาตรฐานฮาลาลแห่งประเทศไทย ซึ่งเป็นองค์กรทางศาสนาตามกฎหมายพิเศษที่ควบคุมโดย CICOT ซึ่งมีหน้าที่ในการออกกฎหมายเกี่ยวกับศาสนาอิสลามในประเทศ โดยการอบรมจะเกี่ยวข้องกับการผลิตผลิตภัณฑ์ฮาลาล ธุรกิจต้องแสดงหลักฐานบันทึกการฝึกอบรมแก่ผู้ตรวจสอบฮาลาลหากมีการตรวจสอบบริษัท

คณะกรรมการตรวจสอบ – หลังจากที่บริษัทเสร็จสิ้นการฝึกอบรม CICOT จะจัดตั้งคณะกรรมการตรวจสอบฮาลาล ซึ่งประกอบด้วยนักวิชาการ นักวิทยาศาสตร์ด้านอาหาร ผู้เชี่ยวชาญด้านการผลิต และผู้เชี่ยวชาญจากกรมปศุสัตว์ (ในกรณีโรงฆ่าสัตว์) เป็นต้น

การวิเคราะห์ในห้องปฏิบัติการ – ทีมตรวจสอบจะรวบรวมตัวอย่างจากไลน์การผลิตและวัตถุดิบของบริษัทส่งไปยังสถาบันมาตรฐานฮาลาลแห่งประเทศไทยเพื่อทำการวิเคราะห์ในห้องปฏิบัติการ ผลลัพธ์จะถูกส่งกลับไปยังคณะกรรมการฮาลาล

การตรวจสอบในสถานที่ – ทีมตรวจสอบจะทำการตรวจสอบกระบวนการผลิตทั้งหมด รวมถึงคลังสินค้าและวัตถุดิบ

การอนุมัติ – CICOT ให้การอนุมัติขั้นสุดท้ายและส่งมอบใบรับรองฮาลาลและสัญญาให้กับธุรกิจ

 

ศักยภาพของประเทศไทยในการเป็นศูนย์กลางการผลิตอาหารและเครื่องดื่มฮาลาล

แม้ว่าชาวมุสลิมจะเป็นชนกลุ่มน้อยแต่ประเทศไทยเป็นผู้ส่งออกผลิตภัณฑ์ฮาลาลรายใหญ่ที่สุดอันดับที่ 12 และเป็นผู้ผลิตอาหารฮาลาลรายใหญ่ที่สุดอันดับ 5 ของโลก โดยอาหารฮาลาลคิดเป็น 20% ของการส่งออกอาหารทั้งหมดของไทย และ 60% เป็นการส่งออกไปยังประเทศที่มีมุสลิมเป็นหลักอย่างอินโดนีเซีย มาเลเซีย และบรูไน

ตลาดอาหารฮาลาลทั่วโลกคาดว่าจะมีมูลค่ากว่า 2 ล้านล้านเหรียญสหรัฐ ภายในปี 2027 และคาดว่าชาวมุสลิมจะมีสัดส่วนคิดเป็น 25% ของประชากรโลกภายในปี 2030

ด้วยการสนับสนุนอย่างต่อเนื่องจากรัฐบาลทำให้ประเทศอยู่ในตำแหน่งที่ดีที่จะเป็นศูนย์กลางสำหรับการผลิตอาหารและเครื่องดื่มฮาลาลในภูมิภาค โดยกระทรวงพาณิชย์ได้จัดทำแคมเปญเพื่อส่งเสริมผลิตภัณฑ์และบริการที่ได้รับการรับรองฮาลาลของประเทศอย่างสม่ำเสมอ เพื่อใช้ประโยชน์จากกำลังซื้อที่เพิ่มขึ้นของผู้บริโภคชาวมุสลิมทั่วโลก

การส่งออกอาหารที่โดดเด่นที่สุดของไทย ได้แก่ ข้าว ผลิตภัณฑ์มันสำปะหลัง ปลาทูน่ากระป๋อง ผักและผลไม้แปรรูป ปัจจุบันมีการขยายพอร์ตผลิตภัณฑ์ฮาลาลให้ครอบคลุมเครื่องสำอาง สัตว์ปีก เนื้อสัตว์ และเนื้อสัตว์จากพืช

การส่งออกอาหารไทยคาดว่าจะขยายตัว 8.4% ในปี 2022 และทำให้ประเทศเป็นผู้ส่งออกอาหารรายใหญ่อันดับที่ 13 ของโลก ประเทศไทยได้ดำเนินกลยุทธ์ที่สำคัญหลายประการเพื่อการประสบความสำเร็จในอุตสาหกรรมอาหารฮาลาล เช่น การเพิ่มขีดความสามารถในการรับรองและการกำหนดฮาลาล รวมถึงการยกระดับการวิจัยและพัฒนา

 

การท่องเที่ยวฮาลาล

ศักยภาพที่สำคัญอีกประการหนึ่งของเศรษฐกิจฮาลาลของประเทศไทยคือการท่องเที่ยวซึ่งเป็นหนึ่งในภาคส่วนที่เติบโตเร็วที่สุด ตลาดการท่องเที่ยวของชาวมุสลิมสามารถเพิ่มจำนวนสูงได้ถึง 230 ล้านคน ภายในปี 2026 และมีมูลค่าถึง 3 แสนล้านเหรียญสหรัฐ

จากดัชนี Global Muslim Travel Index ปี 2022 ประเทศไทยอยู่ในอันดับที่ 4 จาก 10 จุดหมายปลายทางยอดนิยมสำหรับชาวมุสลิมนอกกลุ่มประเทศองค์การความร่วมมืออิสลาม (OIC)

การท่องเที่ยวเป็นส่วนสำคัญของเศรษฐกิจของประเทศไทยคิดเป็นสัดส่วนประมาณ 20% ของ GDP ก่อนเกิดโรคระบาด สร้างมูลค่ากว่า 6.4 หมื่นล้านเหรียญสหรัฐ ให้กับเศรษฐกิจของประเทศ