ทำความเข้าใจกับเศรษฐกิจดิจิทัลคืออะไร

เศรษฐกิจดิจิทัล หมายถึง เครือข่ายของกิจกรรมทางเศรษฐกิจ ธุรกรรมเชิงพาณิชย์ และปฏิสัมพันธ์ทางวิชาชีพที่ดำเนินการผ่านระบบเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร (ICT) ซึ่งสามารถสรุปได้อย่างกระชับว่าเป็นเศรษฐกิจที่ขับเคลื่อนโดยเทคโนโลยีดิจิทัล

Don Tapscott เป็นผู้ริเริ่มคำว่าเศรษฐกิจดิจิทัลในหนังสือขายดีเมื่อปี 2538 ชื่อว่า The Digital Economy: Promise and Peril in the Age of Networked Intelligence

Nicholas Negroponte ผู้ก่อตั้ง Media Lab ของ Massachusetts Institute of Technology และผู้เขียนหนังสือ Being Digital ปี 2536 ได้เปรียบเทียบเศรษฐกิจดิจิทัลไว้ว่าเป็นการใช้ “บิตแทนอะตอม”

เศรษฐกิจดิจิทัลกับเศรษฐกิจอินเทอร์เน็ต

ในช่วงแรกๆ เศรษฐกิจดิจิทัลบางครั้งถูกเรียกว่าเศรษฐกิจอินเทอร์เน็ต เศรษฐกิจใหม่ หรือเศรษฐกิจบนเว็บ เนื่องจากต้องพึ่งพาการเชื่อมต่ออินเทอร์เน็ต

อย่างไรก็ตามนักเศรษฐศาสตร์และผู้นำธุรกิจต่างยืนยันว่าเศรษฐกิจดิจิทัลนั้นก้าวหน้าและซับซ้อนกว่าเศรษฐกิจอินเทอร์เน็ต ซึ่งภายใต้คำจำกัดความหนึ่งหมายถึงเพียงแค่มูลค่าทางเศรษฐกิจที่ได้จากอินเทอร์เน็ต

เศรษฐกิจดิจิทัลสะท้อนให้เห็นถึงการเปลี่ยนแปลงจากการปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 3 ไปสู่การปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 4 การปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 3 ซึ่งบางครั้งเรียกว่าการปฏิวัติทางดิจิทัล หมายถึงการเปลี่ยนแปลงในช่วงปลายศตวรรษที่ 20 ที่มีการเปลี่ยนจากอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์และกลไกแบบแอนะล็อกไปเป็นเทคโนโลยีดิจิทัล ส่วนการปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 4 นั้นต่อมาจากการปฏิวัติทางดิจิทัล เมื่อเทคโนโลยีในปัจจุบันถูกใช้เป็นตัวเชื่อมระหว่างโลกกายภาพและโลกไซเบอร์

ความสำคัญของเศรษฐกิจดิจิทัล

แม้ว่าบางองค์กรและบุคคลจะใช้เทคโนโลยีเพียงเพื่อทำงานที่มีอยู่บนคอมพิวเตอร์ แต่เศรษฐกิจดิจิทัลก้าวหน้ากว่านั้นมาก ไม่ใช่เพียงแค่การใช้คอมพิวเตอร์เพื่อทำงานที่เคยทำด้วยตนเองหรือบนอุปกรณ์แอนะล็อก

เศรษฐกิจดิจิทัลนั้นเน้นให้เห็นถึงโอกาสและความจำเป็นที่องค์กรและบุคคลต่าง ๆ จะใช้เทคโนโลยีเพื่อดำเนินงานเหล่านั้นให้ดีขึ้น เร็วขึ้น และใช้วิธีที่แตกต่างไปจากเดิม

นอกจากนี้ยังสะท้อนถึงความสามารถในการใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีเพื่อดำเนินงานและมีส่วนร่วมในกิจกรรมที่ไม่สามารถทำได้ในอดีต ซึ่งโอกาสดังกล่าวที่จะสามารถทำงานให้ดีขึ้น มากขึ้น รวมถึงการทำสิ่งใหม่ ๆ ทั้งหมดถูกรวมอยู่ในแนวคิดที่เกี่ยวข้องของการเปลี่ยนแปลงทางดิจิทัล

เทคโนโลยีดิจิทัล

เศรษฐกิจดิจิทัลนั้นเป็นมากกว่าแค่การแปลงจากแอนะล็อกเป็นดิจิทัลหรือระบบอัตโนมัติ

กระบวนทัศน์ใหม่นี้ใช้เทคโนโลยีขั้นสูงและแพลตฟอร์มเทคโนโลยีใหม่หลายอย่าง เช่น Hyperconnectivity, Internet of Things (IoT), Big Data, การวิเคราะห์ขั้นสูง, เครือข่ายไร้สาย, อุปกรณ์มือถือ และโซเชียลมีเดีย โดยมีทั้งการใช้งานแบบเดี่ยว ๆ และใช้งานร่วมกัน เพื่อปรับปรุงการทำงานแบบดั้งเดิมและเพิ่มการใช้งานในรูปแบบใหม่ ๆ

ผู้ประกอบการในยุคเศรษฐกิจดิจิทัล

ผู้ประกอบการจำนวนมากใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีที่ขับเคลื่อนเศรษฐกิจดิจิทัลเพื่อสร้างบริษัทและโมเดลธุรกิจใหม่ที่ไม่เคยมีหรือมีแต่ไม่สามารถทำได้แบบในปัจจุบันมาก่อน

บริษัทใหม่เหล่านี้ ได้แก่ แพลตฟอร์มแชร์รถ Uber และ Lyft แพลตฟอร์มเช่าบ้าน Airbnb และบริการคอนเทนต์ออนดีมานด์ เช่น Netflix และ Spotify

ตัวอย่างการเปลี่ยนแปลงทางดิจิทัล

มีตัวอย่างมากมายของบริษัทแบบดั้งเดิมที่เปลี่ยนแปลงไปสู่ความสำเร็จในยุคเศรษฐกิจดิจิทัล

ยกตัวอย่างเช่น ผู้ค้าปลีกส่วนใหญ่เริ่มจากพัฒนาเว็บไซต์เพื่อให้สามารถขายสินค้าออนไลน์ได้ แต่เมื่อโลกเคลื่อนเข้าสู่เศรษฐกิจดิจิทัลอย่างเต็มตัว ผู้ที่มองการณ์ไกลได้เริ่มใช้เทคโนโลยีเพื่อเข้าถึงและให้บริการลูกค้าผ่านช่องทางที่หลากหลายมากขึ้น ใช้การขายออนไลน์และแอปเพื่อค้นหาผู้ซื้อ ไม่ว่าจะเป็นการซื้อสินค้าผ่านอินเทอร์เน็ตหรือที่หน้าร้าน โดยสามารถรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูลการค้นหาและข้อมูลการขายของลูกค้าแต่ละรายเพื่อทำความเข้าใจความสนใจของพวกเขาได้ดียิ่งขึ้น รวมถึงยังสามารถใช้ข้อมูลเหล่านั้นเพื่อเข้าถึงลูกค้าผ่านโซเชียลมีเดีย ทำให้สามารถให้บริการได้ดีขึ้น เพิ่มยอดขายและความภักดีต่อแบรนด์ได้ในท้ายที่สุด

แนวคิดในการใช้เทคโนโลยีเพื่อรวมประสบการณ์ของลูกค้าในโลกแห่งความเป็นจริงและไซเบอร์สเปซเข้าด้วยกัน มักเรียกว่า Omnichannel หรือ or Multichannel

อีกตัวอย่างหนึ่งของการเปลี่ยนแปลงทางดิจิทัลคือ John Deere บริษัทอายุ 179 ปี ที่ก่อตั้งขึ้นจากการผลิตอุปกรณ์ในฟาร์ม ขณะนี้มีการใช้งานแพลตฟอร์มที่ขับเคลื่อนด้วยข้อมูลเพื่อช่วยเกษตรกรในการเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต

ผู้ผลิตรถยนต์ที่นำเสนอโซลูชัน Telematics เพื่อหาตำแหน่งและสื่อสารความต้องการในการบำรุงรักษา เช่น Daimler Trucks North America และ Detroit Connect Virtual Technician ซึ่งให้บริการตรวจสภาพทางไกลสำหรับรถบรรทุก ก็แสดงให้เห็นถึงการเปลี่ยนแปลงทางดิจิทัลที่จำเป็นต่อการแข่งขันในเศรษฐกิจยุคปัจจุบัน

ผลกระทบของการเปลี่ยนแปลง

การเริ่มต้นของเศรษฐกิจดิจิทัลทำให้มีบริษัทใหม่ ๆ และวิธีการแบบใหม่ ๆ มากมายเกิดขึ้น อย่างไรก็ตามยังมีบริษัทและอุตสาหกรรมจำนวนมากที่ไม่ได้ใช้หรือไม่สามารถใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีเพื่อเปลี่ยนแปลงการดำเนินงานของตน ซึ่งต้องเผชิญกับยอดขายและส่วนแบ่งการตลาดที่ลดลง หรือแม้กระทั่งการล้มเลิกกิจการ

Blockbuster และร้านเช่าอื่น ๆ ที่ไม่ได้ปรับมาใช้เทคโนโลยีการสตรีมอย่างรวดเร็วเพียงพอต้องปิดตัวลง อุตสาหกรรมรถแท็กซี่กำลังดิ้นรนเพื่อแข่งขันกับลูกค้าที่พบว่า Uber และ Lyft นั้นใช้งานง่ายกว่า Kodak และบริษัทอุปกรณ์กล้องอื่น ๆ ที่ไม่ได้เปลี่ยนไปใช้ระบบดิจิทัลและแพลตฟอร์มการแชร์รูปภาพออนไลน์มียอดขายลดลงอย่างมาก เนื่องจากสมาร์ทโฟนและแพลตฟอร์มโซเชียลมีเดียเข้ามาแทนที่ฟิล์มและอัลบั้มรูปภาพ

อนาคตของเศรษฐกิจดิจิทัล

ผู้เชี่ยวชาญด้านธุรกิจชั้นนำต่างเห็นพ้องต้องกันว่าเศรษฐกิจดิจิทัลพึ่งอยู่ในช่วงเริ่มต้น

เพื่อแข่งขันในปีต่อ ๆ ไป องค์กรต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นธุรกิจที่แสวงหาผลกำไร หน่วยงานที่มุ่งเน้นการบริการ เช่น ระบบการดูแลสุขภาพ หรือองค์กรไม่แสวงหาผลกำไรและหน่วยงานของรัฐ จะต้องมีทั้งผู้นำและพนักงานที่สามารถทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงได้

พวกเขาจะต้องใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีที่เกิดขึ้นใหม่ในปัจจุบัน เช่น IoT และการวิเคราะห์แบบให้คำแนะนำ (Prescriptive Analytics) เพื่อเชื่อมต่อกับลูกค้าที่มีอยู่และลูกค้าในอนาคตให้ดีขึ้น รวมถึงตอบสนองได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น

นอกจากนี้ พวกเขาจะต้องเตรียมพร้อมที่จะหาวิธีที่ดีที่สุดในการพัฒนาหรือใช้เทคโนโลยีที่เกิดขึ้นใหม่ ไม่เช่นนั้นอาจต้องเผชิญกับความเสี่ยงที่จะถูกทิ้งไว้ข้างหลังในขณะที่เศรษฐกิจดิจิทัลก้าวไปข้างหน้า